به گزارش سرویس علمی-فرهنگی خبرگزاری حوزه،درمقدمه این شماره، رضا برنجکار، سردبیر، «بررسی مبادی تصوریه و تصدیقیه علم»،«روش شناسی علم» و«مطالعه تاریخی»را راه های اصلی شناخت یک دانش، شمرده و آورده است: امروزه در کنار توجه به آموزه های کلامی و تبیین روشمند و دفاع عقلانی از آنها باید به مباحث روشی و تاریخی دانش کلام نیز توجه کرد،چرا که از مقدمات ضروری حوزه، کلامی روشمند است.

وی در خصوص اهمیت تاریخ درکلام ادامه داده است:متاسفانه در این عرصه ها کار درخوری صورت نگرفته است و مستشرقان گوی سبقت را به خصوص در مطالعات تاریخی کلام شیعی از ما ربوده اند و براساس پژوهش های جهت دار و گاهی مغرضانه، شبهاتی را در اصالت کلام امامیه و برخی آموزه های اساسی تشیع ایراد می کنند.

در این شماره از فصلنامه که حاوی هفت مقاله پیرامون مباحث روشی و تاریخی علم کلام است، دانشوران و محققان علم کلام کوشیده اند با تقویت علم کلام به آموزه های اعتقادی در زمینه هایی چون:«فهم و تبیین آموزه های اعتقادی»،«مسئله نفی صفات در روایات اهل بیت(ع)»،«آموزه بداء در اندیشه امامیه»،«رویکرد متکلمان امامیه به معتزلیان شیعه شده»،«مقایسه اندیشه های کلامی نوبختیان و شیخ مفید»،«مراحل تبیین اصل امامت و نگاهی به نظر اری روبین ونظریه امامت موروثی شیعه» بپردازند.

*استمرار اندیشه بداء در تفکر شیعی

در بخش دیگری از این مجله ذیل یکی از مقالات ،پیرامون آموزه« بداء»و چگونگی دسخوش تغییر و تبدیل قرار گرفتن آن به این نکته می‌رسیم که اندیشه ناب و توحیدی «بداء»گرچه در جامعه مسلمانان نخستین وجود داشت، اما بنا به دلایلی تنها در جوامع شیعی استمرار یافت.

*عدم اختلاف میان متکلمان شیعه تا پایان عصر ائمه(ع)

تا پایان عصر حضورائمه(ع) میان متکلمان شیعه اختلافی در تبیین بداء وجود نداشت اما بعد از این دوره گروهی از معتزلیان شیعه شده و متکلمان عقل گرای شیعه تبیین جدیدی از بداء ارائه داده و آن را هم وزن نسخ دانستند.

سیدجمال الدین نویسنده مقاله «آموزه بداء در اندیشه امامیه از آغاز تاپایان مدرسه بغداد» تصریح کرده است:این اندیشه جدید که در ابتدا گروه اندکی طرفدار آن بودند رفته رفته جایگاه مهمی در میان متکلمان شیعه پیدا کرد، به گونه ای که در اواسط قرن پنجم تقریبا همه گیر شد و تبیین این اندیشه جدید با شیخ مفید ادامه یافت و شاگردان وی نیز ادامه دهنده همین مسیر بودند.

سید جمال الدین موسوی در ادامه با اشاره به اندیشه شیخ صدوق پیرامون مسئله بداء می نویسد:تبیین شیخ صدوق اندکی با تبیین متکلمان کوفه فاصله دارد و می توان گفت،به نوعی شبیه دیدگاه شیخ مفید است و از همین روست که شیخ مفید در تصحیح الاعتقاد در باب بداء فقط درصدد تبیین و توضیح برآمده و برخلاف بسیاری از موارد اشکالی بر شیخ صدوق وارد نکرده است.

وی در ادامه در تبیین دیدگاه شیخ مفید پیرامون بداء می نویسد:شیخ مفید در جای جای آثار خود اطلاق لفظ بداء درباره خداوند را صحیح دانسته وعلت آن را فقط طبق سمع و آثار صحیحه از ائمه هدی(ع)می داند.

نویسنده مقاله" آموزه بداء در اندیشه امامیه از آغاز غیبت تا پایان مدرسه بغداد"در ادامه با اشاره به دیدگاه های سید مرتضی،شیخ طوسی و ابوالفتح کراجکی پیرامون مسئله بداء اینچنین نتیجه گیری می کند که:متکلمان نخستین امامیه در پرتو روایات اهل بیت(ع)قائل به جواز بداء درباره خداوند بوده و میان متکلمان شیعه در عصر حضور امام ، اختلافی در تبیین آن وجود نداشت.

در سال های پایانی قرن سوم، متکلمان عقل گرا و برخی از معتزلیان شیعه شده تبیین جدیدی از بداء ارائه کردند که با نظر متکلمان دوره حضور تفاوت داشت.

این شماره از مجله تحقیقات کلامی در کنار مباحث موضوعی به مباحث روشی و تاریخی عنایت داشت و در این زمینه از همکاری«پژوهشکده کلام اهل بیت(ع)»پژوهشگاه قرآن و حدیث بهره مند شد.

علاقه مندان می توانند برای تهیه این فصلنامه به نشانی:قم، بلوار امین، بلوار جمهوری اسلامی،کوچه 2، فرعی اول سمت چپ، ساختمان انجمن های علمی حوزه، انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه مراجعه و یا با32928546-025تماس بگیرند.پایگاه اینترنتیwww.ikq.ir/www.tkalam.ir نیزدر دسترس علاقه مندان می باشد.